Deze uitspraak is geanonimiseerd volgens de anonimiseringsrichtlijnen.
Zoekresultaat - inzien document
ECLI:NL:RBAMS:2022:3029
- Instantie
- Rechtbank Amsterdam
- Datum uitspraak
- 02-06-2022
- Datum publicatie
-
02-06-2022
- Zaaknummer
-
9827224 KK EXPL 22-246
- Rechtsgebieden
-
Civiel recht
- Bijzondere kenmerken
-
Kort geding
- Inhoudsindicatie
-
KLM mag kandidaat-piloten niet vragen naar vaccinatie
- Vindplaatsen
-
Rechtspraak.nl
Jurisprudentie HSE 2022/42
-
Verrijkte uitspraak
Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
zaaknummer: 9827224 KK EXPL 22-246
vonnis van: 2 juni 2022
func.: 33494
vonnis van de kantonrechterkort geding
de rechtspersoonlijkheid bezittende vereniging Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers
gevestigd te Badhoevedorp
eiseres
nader te noemen: VNV
gemachtigde: mr. A. Stege
de naamloze vennootschap Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V.
gevestigd te Amstelveen
gedaagde
nader te noemen: KLM
gemachtigde: mrs. J.M. van Slooten en T.O. Boot
VERLOOP VAN DE PROCEDURE
Bij dagvaarding van 26 april 2022, met producties, heeft VNV
een voorziening gevorderd. Deze dagvaarding is niet uitgebracht omdat
KLM te kennen heeft gegeven vrijwillig te verschijnen, hetgeen zij ook
heeft gedaan.
De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 19 mei 2022.
Voor VNV zijn verschenen [naam 1] , [naam 2] , [naam 3] en [naam 4] ,
vergezeld door de gemachtigde. Voor KLM zijn verschenen [naam 5] , [naam
6] , [naam 7] en [naam 8] , eveneens vergezeld door de gemachtigden.
KLM en VNV hebben op voorhand (nadere) stukken in het geding gebracht.
Partijen hebben ter zitting hun standpunten toegelicht en vragen van de
kantonrechter beantwoord.
Na verder debat is vonnis gevraagd en is een datum voor vonnis bepaald.
GRONDEN VAN DE BESLISSING
Uitgangspunten
1. Als uitgangspunt geldt het volgende.
1.1.
VNV is een vakvereniging, die onder meer de belangen van
vliegers behartigt die in dienst zijn van KLM. Zij behartigt tevens de
belangen van leden die kandidaat zijn om bij bijvoorbeeld de KLM in
dienst te treden.
1.2.
Bij KLM zijn op dit moment ruim 3.000 vliegers in dienst. Deze
zijn onder te verdelen in de categorieën captain, first officer en
second officer. Binnen die functies zijn ook nog verschillen, namelijk
welke vlieger op welke vliegtuigtype mag vliegen (bijvoorbeeld Boeing
737 of Airbus A330). Omscholing naar een ander vliegtuigtype duurt over
het algemeen 3 maanden.
1.3.
KLM heeft een Vademecum Vliegend Personeel waar onder meer haar beleid in staat omtrent vaccinaties:
Vaccinaties
Crew
wordt bij KLM Health Services kosteloos gevaccineerd tegen gele koorts,
buiktyfus, difterie, tetanus & poliomyelitis (DTP) en hepattitis A.
Het tijdig herhalen van vaccinaties valt onder de eigen
verantwoordelijkheid. Het is niet toegestaan binnen 24 uur na een
vaccinatie te vliegen. Voor cockpit crew bestaat de mogelijkheid de
vaccinaties op de dag van de medische keuring te halen. Er zijn landen
die bepaalde vaccinaties verplicht stellen. Crew dient het
vaccinatieboekje elke vlucht bij zich te dragen.
1.4.
In een protocol bij de cao zijn afspraken gemaakt over de coronarestricties:
f.
KLM en de VNV zullen de ontwikkelingen rondom corona, coronatesten en
het coronavaccin op de voet volgen. Zowel testen als vaccinatie vinden
uitsluitend plaats op vrijwillige basis. Mocht dit ten koste gaan van de
totale inzetbaarheid van het vliegerkorps en/of het kunnen uitvoeren
van het KLM-netwerk zullen KLM en de VNV in overleg treden.
1.5.
De vliegers die in aanmerking komen voor een dienstverband bij
KLM hebben hun opleiding bij de KFA (KLM Flight Academy) gedaan. Voordat
een toekomstige vlieger wordt aangenomen op de KFA heeft hij of zij
feitelijk al het sollicitatiegesprek gehad. Op het moment dat er plekken
ontstaan neemt KLM contact op met de afgestudeerden, op volgorde van de
lijst. Zij voeren dan een ‘let’s connect’ gesprek.
1.6.
Gedurende de corona pandemie heeft KLM enige tijd geen nieuwe
vliegers aangenomen. Thans zijn er weer een 50-tal plaatsen vrij en is
KLM weer gestart met het benaderen van toekomstige vliegers. De
Coördinator Recruitment Flight Crew met aandachtsgebied Flight
Operations, mw. [naam 9] , is samen met de Pilot Recruitment Manager
verantwoordelijk voor het werven van cockpitpersoneel. Zij heeft over de
‘let’s connect’ gesprekken met deze potentiële vliegers het volgende
verklaard:
Deze
gesprekken waren bedoeld om, nadat de instroom van nieuwe vliegers lange
tijd heeft stilgestaan, weer contact te leggen met de
wachtlijstkandidaten en hen op de hoogte te brengen van het feit dat KLM
weer instroom van nieuwe vliegers verwacht. Zaken als opzegtermijn,
geldigheid brevetten/medische keuring, beschikbaarheid, wat een
kandidaat gedaan had tijdens de Corona periode e.d. werden besproken.
Tevens werd besproken dat men in staat moet zijn om het gehele netwerk
van KLM te vliegen. In het merendeel van de gesprekken gaven de
kandidaten onmiddellijk zelf aan dat zij volledig gevaccineerd zijn. In
een enkel gesprek is daadwerkelijk de vraag gesteld of een kandidaat
volledig gevaccineerd is. Geen enkele kandidaat heeft aangegeven niet
volledig gevaccineerd te zijn of niet bereid daartoe. Er zijn geen
kandidaten geweest die geen antwoord wilden geven op de gestelde vraag.
In
geval een kandidaat had aangegeven niet volledig gevaccineerd te zijn
of bereid daartoe, of geen antwoord had willen geven op de vraag of de
kandidaat volledig gevaccineerd is, dan was dit reden geweest om de
betreffende kandidaat geen aanstelling als vlieger bij de KLM aan te
bieden omdat de kandidaat niet op iedere bestemming kan vliegen. Dit is
conform het altijd geldende KLM beleid. In zo’n geval leggen wij hier
niets over vast en wordt de kandidaat simpelweg van de wachtlijst
afgehaald. Dit is echter niet aan de orde geweest.
Over de vaccinatiestatus van kandidaten is niets vastgelegd en/of geregistreerd.
1.7.
Gedurende de corona pandemie is het aantal vliegers met een
reisrestrictie tot nu toe met 30% gestegen tot 800. Een reisrestrictie
betekent dat een vlieger niet op een bestemming mag vliegen of
bijvoorbeeld niet in de nacht. De (medische) reisrestricties lopen via
de bedrijfsarts, KLM Health Services (KHS).
1.8.
Vliegers die, omdat zij niet gevaccineerd zijn of niet (willen)
testen, niet naar een bestemming kunnen vliegen waar coronabeperkingen
gelden kunnen via KHS een dergelijke reisrestrictie aanvragen. KLM ziet
bij de planning dan enkel dat er een restrictie is en niet of de vlieger
wel of niet gevaccineerd is.
1.9.
KLM vraagt van haar huidige vliegers geen corona vaccinatie.
1.10.
Op 10 maart 2022 heeft een kandidaat vlieger een e-mail aan VNV
gestuurd met als titel ‘vaccinatiedwang toekomstige vliegers KLM’. In
deze e-mail heeft de kandidaat vlieger aan VNV gemeld dat er door KLM
wordt gevraagd naar de vaccinatiestatus van de kandidaten, en dat de
kandidaat vlieger zich gedwongen voelt om de vaccinaties te halen om
zichzelf zeker te stellen van een baan, waar hij/zij erg mee zit en
hem/haar mentale klachten oplevert.
1.11.
Uit de daaropvolgende correspondentie tussen partijen blijkt
onder meer dat KLM zich op het standpunt stelt dat de tussen VNV en KLM
gemaakte afspraken enkel gelden voor de werknemers van KLM en niet voor
aspirant-werknemers, en dat KLM (al voor corona) als aanname eis stelde
dat een sollicitant voor de functie van vlieger inzetbaar moet zijn op
alle bestemmingen van het KLM-netwerk. KLM heeft voorts geen gehoor
gegeven aan onder meer het verzoek van VNV om te bevestigen dat zij zich
zal onthouden van het inwinnen van informatie over de vaccinatiestatus
tegen corona van kandidaat vliegers.
Vordering
2. VNV vordert bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
2.1.
KLM met onmiddellijke ingang te verbieden bij
kandidaat-vliegers op enigerlei wijze informatie in te winnen en/of te
gebruiken omtrent de vaccinatiestatus tegen corona en/of om kandidaten
af te wijzen omdat zij aangeven niet gevaccineerd te zijn en/of geen
vaccinatie willen nemen;
2.2.
KLM te veroordelen tot betaling van een dwangsom van € 100.000,- bij iedere overtreding van dit verbod;
2.3.
KLM te gebieden om de sollicitaties van kandidaten die zij
hebben afgewezen omdat zij niet hebben bevestigd tegen corona te zijn
gevaccineerd binnen 2 dagen na betekening van onderhavig vonnis
onvoorwaardelijk opnieuw in behandeling te nemen en hen binnen die
termijn daarover te informeren, en de vaccinatiestatus in het verdere
sollicitatieproces volledig buiten beschouwing te laten;
2.4.
KLM te veroordelen tot betaling van een dwangsom van € 100.000,- bij iedere overtreding van dit gebod;
2.5.
KLM te veroordelen in de kosten van het geding.
3. VNV stelt hiertoe dat KLM handelt in strijd met de
Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de Wet Medische
Keuringen (WMK). Voorts maakt KLM met haar handelwijze ongeoorloofd
onderscheid op basis van vaccinatiestatus tegen corona tussen reeds in
dienst zijnde vliegers en nieuwe vliegers, nu voor in dienst zijnde
vliegers geen vaccinatieverplichting geldt. Daarnaast geldt dat een
werkgever op grond van artikel 11 grondwet en artikel 8 EVRM geen
vaccinatieplicht aan werknemers mag opleggen vanwege de
onaantastbaarheid van het menselijk lichaam en het zelfbeschikkingsrecht
van ieder mens over de lichamelijke integriteit. Door deze vraag aan de
kandidaat-vliegers te stellen en hen af te wijzen als zij deze
ongeoorloofde vraag negatief beantwoorden legt KLM de facto wel een
vaccinatieplicht op aan (nieuwe) medewerkers. Dat maakt haar handelwijze
onrechtmatig.
Verweer
4. KLM voert aan dat zij gerechtigd is om te vragen of de
vliegers inzetbaar zijn op alle bestemmingen. Geen wettelijk voorschrift
of rechtsbeginsel verbiedt KLM dit. De vraag is niet in strijd met de
AAVG, noch met de WMK en over de vaccinatiestatus wordt niets
vastgelegd. Voorts moet zij de vraag stellen omdat, als zij dit niet
doet, haar bedrijfsvoering in grote problemen komt. KLM kan het zich
niet veroorloven om kandidaten aan te nemen die beperkt inzetbaar zijn
door het ontbreken van een vaccinatie tegen corona.
5. Voorts is het vragen naar de inzetbaarheid geen inbreuk op de
grondrechten van de kandidaat-vliegers aangezien er geen sprake is van
enige vorm van vaccinatiedwang. KLM mag als werkgever bij het
aannamebeleid eisen stellen aan de inzetbaarheid om te beoordelen of een
kandidaat geschikt is. Het staat de kandidaat vrij om te bepalen of hij
wil instemmen met die eisen. Een kandidaat-vlieger kan gewoon bij een
andere luchtvaartmaatschappij aan de slag, ook als de kandidaat een
opleiding bij de KFA heeft gevolgd. KLM respecteert dat vliegers die al
in dienst waren voor Covid dit nieuwe vaccin ter discussie stellen maar
dat hoort voor nieuwe vliegers niet te gelden.
6. Van een ongelijke behandeling van de kandidaat vliegers en de
vliegers is bovendien geen sprake, aldus KLM. Alle kandidaat-vliegers
worden hetzelfde behandeld en kandidaat-vliegers zijn niet gelijk aan
vliegers die al in dienst zijn van KLM.
Beoordeling
7. In dit kort geding dient te worden beoordeeld of de in deze
zaak aannemelijk te achten omstandigheden een ordemaatregel vereisen dan
wel of de vordering van VNV in een bodemprocedure een zodanige kans van
slagen heeft dat het gerechtvaardigd is op de toewijzing daarvan
vooruit te lopen door het treffen van een voorziening zoals gevorderd.
Het navolgende behelst dan ook niet meer dan een voorlopig oordeel over
het geschil tussen partijen.
8. Kern van het geschil is of KLM van nieuwe piloten mag vragen
of zij gevaccineerd zijn tegen corona en bij een negatief antwoord of
het ontbreken van een antwoord op deze vraag hierop de nieuwe piloot mag
afvoeren van de aannameprocedure. KLM voert aan dat zij enkel vraagt of
de vliegers volledig inzetbaar zijn, waarvan een vaccinatie tegen
corona volgens KLM deel uitmaakt. Nog daargelaten dat KLM rechtstreeks
vraagt naar de vaccinatiestatus wordt met het vragen naar de volledige
inzetbaarheid feitelijk óók naar de vaccinatiestatus gevraagd. Door de
sollicitatie per direct te beëindigen als het antwoord op de vraag of de
kandidaat vlieger gevaccineerd is of wil worden uitblijft of negatief
is, zet zij mogelijk kandidaat vliegers onder druk om (alsnog) tot
vaccinatie over te gaan. Immers, zonder vaccinatie geen baan bij de KLM,
waar de kandidaat vliegers allen voor zijn opgeleid.
9. Geoordeeld wordt dat het vragen naar en eisen van een
vaccinatie tegen corona een niet gerechtvaardigde inbreuk oplevert van
de grondrechten van de kandidaat vliegers, in het bijzonder maakt het
inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van artikel 8 EVRM. Daartoe wordt
het volgende overwogen.
10. Met het verlangen van een vaccinatie tegen corona maakt KLM
inbreuk op de persoonlijke levenssfeer (artikel 8 EVRM) van de
kandidaat-vliegers. Het besluit om je al dan niet te laten vaccineren is
immers iets wat bij uitstek behoort tot deze persoonlijke levenssfeer.
Het van de kandidaat-vlieger verlangen dat zij gevaccineerd is en een
positief antwoord geeft op die vraag naar de vaccinatiestatus maakt
daarop derhalve een inbreuk. KLM laat daarmee de kandidaat-vliegers die
in dienst willen treden van KLM daarin geen keuze.
11. Een dergelijke inbreuk kan onder omstandigheden
gerechtvaardigd zijn. Gekeken dient te worden naar het legitieme doel,
of het middel om dat doel te bereiken geschikt is, en of wordt voldaan
aan het proportionaliteits- en subsidiariteitscriterium: “Bij
de beantwoording van de vraag of een dergelijke inbreuk gerechtvaardigd
is, dient te worden onderzocht of de inbreuk makende handeling een
legitiem doel dient en of zij een geschikt middel is om dat doel te
bereiken (het noodzakelijkheidscriterium); voorts moet worden onderzocht
of de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de werknemer evenredig
is in verhouding tot het belang van de werkgever bij het bereiken van
het beoogde doel (het proportionaliteitscriterium), en of de werkgever
dat doel redelijkerwijs op een minder ingrijpende wijze kon bereiken
(het subsidiariteitscriterium)”. (ECLI:NL:HR:2007:BA5802, [partij] )
12. Het doel dat KLM wenst te bereiken door van de
kandidaat-vliegers een corona vaccinatie te verlangen is kort gezegd dat
KLM, met inachtneming van de cao-afspraken en rekening houdend met de
reisrestricties van de reeds in dienst zijnde vliegers, de planning van
de vliegers rond kan blijven krijgen. Voorshands is de kantonrechter van
oordeel dat dit zou kunnen worden beschouwd als een legitiem doel. Dat
doel kan mogelijk ook worden bereikt met de door KLM toegepaste
maatregel, namelijk door een vaccinatie van de toekomstige vliegers te
verlangen. Deze maatregel voorkomt echter niet dat de kandidaat vliegers
na indiensttreding toch op enig moment een reisrestrictie zullen
hebben. Dat kan om een hele andere (medische) reden zijn of omdat de
coronamaatregelen wijzigen, maar ook de visie van een vlieger op de
corona vaccinaties kan wijzigen nadat zij in dienst zijn gekomen en de
vlieger alsnog afziet van nieuwe noodzakelijke vaccinaties tegen corona.
Zelfs indien het middel geschikt is om het beoogde doel van KLM te
bereiken, hetgeen in dit geding geenszins aannemelijk is geworden, geldt
dat naar voorlopig oordeel dat niet voldoende aannemelijk is geworden
dat het middel proportioneel is en ook is niet aannemelijk geworden dat
is voldaan aan het subsidiariteitsvereiste. Daartoe wordt het volgende
overwogen.
12. Evident is dat de belangen van de kandidaat-vliegers in
onderhavige zaak groot zijn, nu deze zien op een inbreuk op de
persoonlijke levenssfeer. Het belang van KLM om haar planning met
inachtneming van de cao-afspraken rond te krijgen en om haar
bedrijfsvoering zo goed mogelijk in te richten is eveneens aanwezig,
maar weegt niet zo zwaar als deze rechten van de kandidaat-vliegers. Dit
geldt te meer nu VNV heeft aangevoerd dat er alternatieven zijn waar de
kandidaat-vliegers én veel van de reeds bij KLM werkzame vliegers aan
mee willen werken, zoals het doen van (pcr) testen, waarmee het doel van
een werkzame planning ook bereikt kan worden. Ook is door VNV ter
terechtzitting afdoende toegelicht dat ook de wijze waarop de KLM op dit
moment de reisrestricties voor de bestaande vliegers heeft
gedefinieerd, in overleg met VNV aanzienlijk verbeterd kan worden,
waardoor het gesignaleerde probleem in de planning verholpen kan worden.
In het licht van het voorgaande heeft KLM onvoldoende aannemelijk
gemaakt dat zij, als zij enkele kandidaat-vliegers aanneemt die niet
gevaccineerd zijn, op een personeelsbestand van ruim 3000 vliegers
zodanig in de problemen komt dat zij de planning niet meer rond kan
krijgen. Daarbij komt, zoals hiervoor reeds overwogen, dat de vaccinatie
eis niet tot gevolg heeft dat de kandidaat-vliegers in de toekomst niet
alsnog een reisrestrictie vanwege corona kunnen hebben, zowel omdat de
vliegers na indiensttreding van gedachten kunnen veranderen of er
redenen ontstaan om mogelijke toekomstige vaccinaties toch niet te
nemen, alsook omdat toekomstige maatregelen onzeker zijn.
14. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat voorshands
onvoldoende aannemelijk is geworden dat de bodemrechter tot het oordeel
zal komen dat de door de KLM genomen maatregel proportioneel is en dat
het door de KLM beoogde doel niet op een andere wijze bereikt kan
worden. KLM maakt aldus een ongerechtvaardigde inbreuk op de rechten van
de kandidaat-vliegers. Dat betekent dat de vordering van VNV om – kort
gezegd – KLM te verbieden naar de vaccinatiestatus te vragen van
kandidaat-vliegers toewijsbaar is, evenals de daarop gevorderde
dwangsom.
15. Hetgeen overigens door VNV is gesteld omtrent de AVG en WMK behoeft gezien het voorgaande geen bespreking.
16. De vordering om KLM te gebieden de afgewezen kandidaten
alsnog te benaderen zal worden afgewezen. KLM heeft aangevoerd dat zij
geen enkele kandidaat heeft afgewezen vanwege het niet hebben of willen
nemen van de corona vaccinaties, hetgeen door VNV niet (gemotiveerd)
betwist is. Zodoende heeft VNV geen belang bij dit deel van haar
vorderingen.
17. KLM dient als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij met de proceskosten te worden belast.
BESLISSING
Verbiedt KLM met onmiddellijke ingang bij kandidaten voor
vacatures voor de functie van vlieger op enigerlei wijze informatie in
te winnen en/of te gebruiken omtrent de vaccinatiestatus tegen COVID-19
en/of om kandidaten af te wijzen omdat zij aangeven niet gevaccineerd te
zijn en/of geen vaccinatie willen nemen, op straffe van een dwangsom
van € 100.000,00 per overtreding;
veroordeelt KLM in de kosten van het geding, tot op heden aan de zijde van VNV begroot op:
salaris € 996,00
griffierecht € 128,00
-----------------
totaal € 1124,00
voor zover van toepassing, inclusief btw;
veroordeelt KLM in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op
€ 124,00 aan salaris gemachtigde, een en ander voor zover van
toepassing inclusief btw;
verklaart de veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad;
wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. E. Pennink, kantonrechter, en
in het openbaar uitgesproken op 2 juni 2022 in tegenwoordigheid van de
griffier.
